วันศุกร์ที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2561

สถาปัตยกรรมแฝงความทรงจำ


พิพิธภัณฑ์เรือนจำอะบาชิริ (อะบาชิริ/ญี่ปุ่น)

 
เมื่อเอ่ยถึงพิพิธภัณฑ์ เรามักจะนึกไปในทางบวกเป็นส่วนใหญ่
จะเป็นพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ หรือ มรดกทางศิลปะวัฒนธรรม
ที่ล้วนแล้วแต่มีคุณประโยชน์ หรือมีคุณค่าจรรโลงใจ
ตรงข้ามกับพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ ที่จัดแสดงถึงความลำบากยากเข็ญ
โลกในด้านมืดอีกมุมหนึ่ง ที่เราหาชมไม่ได้ง่ายๆ
สถานที่นี้เต็มเปี่ยมไปด้วยความทรงจำอันขมขื่นและความแข็งแกร่งอยู่ในตัว
เพียงก้าวเข้าไปก็รับรู้ได้ถึงความขลัง
ราวกับมีวิญญาณคอยถ่ายทอดความรู้สึกในห้วงเวลานั้น
ผ่านหุ่นจำลองที่จัดแสดงอยู่

 
 “เรือนจำอะบาชิริ” ตั้งตระหง่านอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเกาะฮอกไกโด
บริเวณฐานภูเขาเท็นโท(Mount Tento)
อดีตเป็นที่กักกุมคุมขัง ผู้ต้องโทษฉกรรจ์อย่างยากูซ่า โจรทมิฬ ผู้กระทำผิดร้ายแรง
ด้วยกฎระเบียบอันเข้มงวด เคี่ยวกรำด้วยงานหนัก
และอันตรายรอบด้านไม่ว่าจากสัตว์ร้ายหรือภูมิอากาศอันหนาวเหน็บ
เรือนจำแห่งนี้จึงเป็นที่หวาดหวั่นที่สุดในยุคนั้น

 
ยุคที่ไม่มีเครื่องมือทันสมัย ไม่มีไฟฟ้า ใช้เพียงแรงงานมนุษย์
งานทำถนนในยุคนั้นจึงเป็นงานที่ยากลำบากกว่าสมัยนี้หลายเท่าตัว
ทั้งการโค่นต้นไม้ใหญ่ และแบกกลับมาใช้สร้างอาคารก็เป็นงานหนัก
งานเหล่านี้ตกเป็นงานของนักโทษ
ลองจินตนาการสภาพการทำงานหนักท่ามกลางหิมะหนาวยะเยือก
ขณะที่สองขาทุลักทุเลด้วยการใส่โซ่ตรวนเพื่อกันหลบหนี
จึงไม่น่าแปลกใจที่มีนักโทษบาดเจ็บล้มตายเป็นจำนวนมากขณะทำงาน

 
ในที่สุดเรือนจำอะบาชิริ ก็สร้างเสร็จในปี ค.ศ. 1890 ด้วยแรงงานของนักโทษเอง
และได้ซ่อมแซมปรับปรุงเรื่อยมาจนมีอาคารอื่นเพิ่มขึ้น ได้แก่ โรงครัว โรงอาบน้ำ โบสถ์ ศาล
จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1984 เรือนจำได้ถูกปรับปรุงให้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์เรือนจำ
และเปิดให้ประชาชนได้เข้าชมในปี ค.ศ. 1985
ในอาคารต่างๆกว่า 12 อาคาร จัดแสดงนิทรรศการอย่างสมจริง
เพื่อให้เห็นชีวิตประจำวันของนักโทษโดยละเอียด
ทั้งการพักแรมในแคมป์ ห้องลงโทษ แม้แต่ขณะพิจารณาคดีในศาล
การทำโรงครัว ห้องแปรรูปอาหารเพื่อเก็บไว้ได้นาน
โรงอาบน้ำเพื่อป้องกันโรคติดต่อ

 
โครงสร้างอาคารเรือนจำเป็นสถาปัตยกรรมดั้งเดิม มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว
ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นทรัพย์สินทางวัฒนธรรมของประเทศญี่ปุ่น เป็นอาคารไม้ที่เก่าแก่ที่สุดของโลกแห่งหนึ่ง
ควรค่ากับการมาเยี่ยมชมเป็นอย่างยิ่ง
อาคารเรือนจำหลักมีชั้นเดียว แต่เรียงตัวแยกออกเป็น 5 แฉก โครงสร้างประกอบด้วยไม้และเหล็ก
ห้องขังมีประตูแน่นหนา มีห้องยามรักษาการแต่ละจุด และมีหอสังเกตุการณ์มุมสูง

 
ในการเยี่ยมชม “พิพิธภัณฑ์เรือนจำอะบาชิริ” ถูกจัดไว้อย่างสมบูรณ์พร้อม
ด้วยข้อมูลสารสนเทศเกี่ยวกับเรือนจำ
มีการวางเส้นทางไว้อย่างสะดวกด้วยแผนผัง
การเดินแบบสั้นที่สุดใช้เวลา 40 นาที และแบบครบทุกจุดใช้เวลา 60 นาที
ช่วยให้ผู้เยี่ยมชมไม่พลาดจุดแสดงที่สำคัญ
 
ผลงานของนักโทษในการทำถนนยาวหลายร้อยกิโลเมตร
นำพาความเจริญไปสู่ที่พื้นที่ห่างไกล
คล้ายกับเป็นการชดเชยในโทษทัณฑ์ที่เคยผิดพลาด
ถึงตอนนี้ผลงานเหล่านั้นยังคงอยู่เป็นอนุสรณ์
พร้อมแฝงด้วยความทรงจำ ในเสาแต่ละต้น ในห้องขังอันเวิ้งว้างที่น่าหดหู่
แม้เวลาพวกเขาเหล่านั้นได้จากไปหมดแล้ว
แต่สุดท้าย..ก็เหลือเพียงความดีให้ระลึกถึง

ไม่มีความคิดเห็น: